چگونه کارت گرافیک را اورکلاک کنیم؟

اگر به تازگی یک کارت گرافیک جدید تهیه کرده اید حتما علاقه مندید از تمام توان پردازشی آن استفاده نمایید. در این مطلب قصد داریم نحوه اورکلاک چیپ گرافیکی را گام به گام با جزئیات کامل آموزش دهیم تا امکان بهره گیری از تمام توان محاسباتی کارت گرافیک میسر شود.

زمانی که صحبت از بازی های کامپیوتری می شود نیاز به سرعت بالا، تبدیل به مهم ترین مساله می شود؛ جایی که عملکرد پردازشی خام اثر کاملا آشکاری روی تجربه کاربری شما خواهد داشت. گیمرها همواره به دنبال روش های مختلفی برای افزایش سرعت پردازشی سیستم های خود هستند و در این مسیر از هیچ راهکار و ترفندی هم نمی گذرند. خواه روش های ساده ای مانند به روزرسانی درایورها، راه حل های نرم افزاری و نصب بسته های به روز رسانی بازی و خواه روش های پیچیده تر مانند دستکاری سخت افزاری که منجر به ابطال گارانتی نیز می شود.

همواره برای داشتن تجربه ای بی عیب و نقص و البته بسیار سریع از انجام بازی ها، نیازمند سخت افزارهای قدرتمند هستیم. متاسفانه به روزرسانی پیوسته سخت افزارها آن هم در فواصل زمانی کوتاه، هزینه بسیار زیادی به کاربر تحمیل می کند. اگر بودجه لازم برای خرید سخت افزارهای جدید را ندارید یا صرفا به دنبال افزایش هر چند کم توان پردازشی هستید، اورکلاک سخت افزارهای فعلی راهکاری بی هزینه و عالی محسوب می شود. برای بهبود سرعت پردازش سیستم می توان پردازنده ها، حافظه موقت سیستم (RAM) و کارت های گرافیک را اورکلاک کرد. اما برای بهبود سرعت بازی ها، سخت افزار اصلی کارت گرافیک است زیرا بیشترین تاثیر را روی عملکرد پردازش المان های مختلف بازی دارد؛ البته مشروط بر این که کامپیوتر شما از قبل دارای پردازنده ای قوی بوده و مقادیر زیادی حافظه RAM هم روی آن نصب باشد.

احتمالا با مطالعه این مقدمه حسابی هیجان زده شده اید. در ادامه شیوه اورکلاک دو کارت گرافیکی با استفاده از ابزارهایی ساده و رایگان که با سخت افزارهای بسیار زیادی سازگارند را آموزش خواهیم داد. کافی است اندکی صبوری را با دانش فنی نه چندان زیاد ترکیب کنید تا کارت گرافیک اورکلاک شده و نهایتا با سیستمی قدرتمندتر و لذتی بیشتر، به انجام بازی های کامپیوتری مشغول شوید.

قبل از شروع

قبل از شروع عملیات اورکلاک کارت گرافیک باید چند نکته مهم مثل خنک سازی قطعه، نیاز به انرژی بیشتر و پایداری کلی سیستم را در نظر بگیرید.

اورکلاک یک کارت گرافیک به معنای افزایش توان پردازشی آن به عددی بالاتر از توان چیپ پردازنده تعبیه شده و همچنین افزایش فرکانس حافظه آن است؛ این کار موجب افزایش مصرف انرژی و همچنین تولید گرمای بیشتر خواهد شد. خنک کننده هایی که در اکثر کارت های گرافیک فعلی مخصوص بازی تعبیه می شوند دارای توان کافی برای دفع قسمتی از گرمای تولید شده پروسه اورکلاک هستند، اما اگر فکر می کنید گرمای تولید شده توسط سایر سخت افزارها یا کارت گرافیک بیش از توان سیستم خنک سازی است، بهتر است به فکر یک راهکار بهتر برای دفع آن باشید.

دمای سیستم را می توان با استفاده از ابزارهای مختلفی بررسی نمود. اکثر شرکت های تولید کننده مادربرد، نرم افزارهایی برای خواندن اطلاعات حسگرهای بررسی وضعیت دمای بردها عرضه کرده اند؛ هر چند با مراجعه به بایوس یا  UEFI هم می توان گزارش مفصلی از دمای قطعات مختلف و سلامت کلی سیستم مشاهده کرد. خوشبختانه نرم افزارهای مختلفی که در این مطلب معرفی خواهند شد قادر به نشان دادن دمای چیپ گرافیکی هستند. دمای مناسب و بهینه هر پردازنده گرافیکی در کارت ها مختلف است اما معمولا بهتر است آن را زیر ۹۰ درجه سانتیگراد نگه دارید.

همان طور که پیش تر هم اشاره کردیم، اورکلاک یک کارت گرافیک منجر به افزایش مصرف انرژی خواهد شد زیرا سیستم برای پردازش محاسبات پردازنده گرافیکی و افزایش فرکانس حافظه، نیازمند انرژی بیشتری خواهد بود. به همین دلیل، اگر منبع تغذیه (PSU) کامپیوتر فاقد توان لازم است، با اجرای اورکلاک بعید نیست پایداری سیستم به خاطر اختلال در مصرف انرژی دچار مشکل جدی شود. احتمال آسیب دیدن منبع تغذیه و سایر قطعات سخت افزاری را هم نباید فراموش کرد.

برای مثال اگر منبع تغذیه توصیه شده برای کارت گرافیکی شما یک نمونه ۵۰۰ واتی است و هم اکنون چنین منبع تغذیه ای روی سیستم نصب است، احتمالا در حین پروسه اورکلاک، ظرفیتی بیش از توان آن مصرف خواهد شد. هر چند به خاطر مصرف پایین انرژی در سایر قطعات، شاید منبع تغذیه تا حدودی شما را یاری کند. بد نیست قبل از آغاز کار این مساله را بررسی کنید. ابزارهای ارزان قیمت اندازه گیری مصرف انرژی که بین کابل متصل شده به منبع تغذیه و پریزها قرار می گیرند، میزان انرژی مصرف شده توسط کامپیوتر را نشان می دهند. اگر مصرف سیستم بسیار کمتر از منبع تغذیه است، احتمالا برای اورکلاک هیچ مشکلی نخواهید داشت. با مراجعه به این وب سایت و مشخص کردن سخت افزارهای کامپیوتر و همچنین انتخاب میزان استفاده از آنها، می توان مصرف تقریبی انرژی را محاسبه کنید.

قبل از اورکلاک، سیستم شما باید کاملا پایدار بوده و عملکرد آن بی عیب و نقص باشد. ناپایداری گاه و بیگاه سیستم احتمالا نشان از وجود نقص در بعضی سخت افزارها بوده و بعید نیست با اورکلاک، قطعه مورد نظر با مشکل جدی مواجه شده و به طور کلی از کار بیفتد.

قبل از شروع پیشنهاد می کنیم راه اندازهای کارت گرافیک را به روزرسانی کرده و برای حصول اطمینان از کسب نتایج خوب از انجام اورکلاک، عملکرد آن را بررسی نمایید. اگر اورکلاک منجر به کسب نتایج خوب در بازی های مورد نظر شما نشد و البته شاهد گرم شدن بیش از حد سیستم و بلند شدن سر و صداهای فن ها هم بودید، شاید بهتر است بی خیال قضیه شوید! معمولا نصب جدیدترین راه اندازهای ارائه شده برای کارت گرافیک منجر به رفع مشکلات موجود در اجرای اکثر بازی ها جدیدا منتشر شده می شود.

در پایان این بخش ذکر این نکته ضروری است که اورکلاک چرخه عمر کارت گرافیک را کاهش خواهد داد، خصوصا اگر ولتاژ پردازنده گرافیکی را به فرکانس های خیلی بالا تغییر دهید. عدم تغییر ولتاژ و پایین نگه داشتن دما، کمک شایانی به دفع اثرات جانبی منفی اورکلاک خواهد کرد.

هشدار آخر: بسته به مدل کارت گرافیک و شرکت سازنده، ممکن است اورکلاک سبب باطل شدن گارانتی شود.

اگر این بخش را با دقت مطالعه کرده اید وقت آن رسیده که به اصل مطلب بپردازیم.

 ابزارهای اورکلاک

برخی از شرکت های تولید کننده سخت افزارها و همچنین تعدادی از توسعه دهندگان نرم افزاری مستقل، ابزارهای رایگانی برای اورکلاک کارت های گرافیکی ارائه نموده اند.

شرکت AMD در مجموعه نرم افزاری Catalyst ابزاری به نام Overdrive عرضه کرده که در برگه Performance نرم افزار مذکور می توان به آن دسترسی داشت. شرکت EVGA هم بیکار ننشسته و نرم افزار Precision را برای کاربران ساخته است. نرم افزار اورکلاک شرکت های گیگابایت، سفایر و MSI هم به ترتیب OC Guru، Trixx و Afterburner نام دارند. دانلود تمام این ابزارها رایگان بوده و اکثر آنها با تعداد بسیار زیادی از کارت های گرافیک، و نه صرفا کارت گرافیکی ساخته شده توسط شرکت ارائه دهنده نرم افزار، سازگارند.

ما برای نوشتن این مطلب از نرم افزار Afterburner شرکت MSI استفاده کردیم. این نرم افزار با استفاده از موتور Riva Turner که طراحی آن سالیان زیادی طول کشیده، ساخته شده است. در حقیقت واژه Riva اشاره به یکی از اولین پردازنده های گرافیکی انویدیا دارد که قدمت آن به سال ها قبل از سری GeForce بر می گردد.

استفاده از Afterburner بسیار ساده است: بعد از دانلود از وب سایت MSI آن را نصب نموده و اجرا نمایید. در آغاز این ابزار اقدام به اسکن سیستم کرده و وضعیت سازگار بودن کارت گرافیک شما را بررسی خواهد کرد. به احتمال بسیار زیاد مدل استفاده شده در کامپیوترتان با این نرم افزار مشکلی نخواهد داشت. Afterburner بر خلاف بسیاری از ابزارهای اورکلاک، با چندین نسل از کارت های گرافیکی GeForce و Radeon تولید شده توسط شرکت های مختلف سازگار است.

بعد از آماده سازی اولیه، Afterburner یک رابط کاربری شیک و تمیز را در اختیارتان قرار خواهد داد که دارای چندین اسلایدر (نوار نورد) برای تغییر میزان مصرف انرژی، عملکرد فن ها، فرکانس چیپ گرافیکی و حافظه است و البته کلاک کنونی و اطلاعات دمای دستگاه را هم به شما نشان می دهد. ضمنا یک اسلایدر ولتاژ برای تغییر ولتاژهای پردازنده گرافیکی هم در نظر گرفته شده که البته به صورت پیش فرض غیرفعال است. برای فعال سازی آن باید وارد منوی ویژگی های پیشرفته Afterburner شوید؛ برای این منظور روی آیکن چرخ دنده که در قسمت وسط رابط کاربری قرار گرفته کلیک و تیک جعبه انتخاب های مورد نیاز برای فعال کردن کنترل ولتاژ و مانیتورینگ را بزنید.

برای اورکلاک ساده دستکاری تنظیمات ولتاژ را توصیه نمی کنیم. اگر ولتاژ بسیار زیادی وارد پردازنده گرافیکی شود احتمالا آسیب جدی و غیرقابل جبرانی به آن وارد خواهد شد. معمولا افزایش ۱ تا ۲ میلی ولتی ولتاژ مشکلی ندارد اما در این شرایط هم باز نمی توان عدم آسیب را تضمین کرد.

عملیات اورکلاک را چگونه شروع کنیم؟

قبل از آغاز عملیات اورکلاک کارت گرافیک، بهتر است برای اطلاع از وضعیت فعلی و بدون تغییر سیستم چند تست بنچ مارک انجام دهید. برای این منظور ابزارهای بنچ مارک Heaven یا Valley شرکت Unigine را پیشنهاد می کنیم. البته در صورت تمایل می توان بعضی از بنچ مارک های داخلی بازی ها را هم اجرا کرد؛ اکثر بازی های جدید دارای چنین قابلیتی هستند.

جهت استفاده از نرم افزار MSI Afterburner برای اورکلاک کارت گرافیک، این نرم افزار را اجرا کرده و ابتدا به سراغ رفع محدودیت های مصرف انرژی و دما بروید؛ هر چند احتمالا تنها در کارت های گرافیکی Radeon امکان افزایش مصرف انرژی را خواهید داشت. افزایش 10 درصدی مصرف انرژی و همچنین افزایش محدودیت بیشترین دما به 90 درجه سانتیگراد، مناسب اکثر کارت های گرافیکی است. اگر کاربر بسیار محتاطی هستید و علاقه ای به ریسک ندارید، بهتر است این دو گزینه را دستکاری نکرده و ادامه پروسه را از طریق تنظیمات پیش فرض ولتاژ و دمای اولیه ادامه دهید؛ البته قطعا با این کار نمی توان انتظار چندانی برای افزایش سرعت عملکرد سیستم داشت.

طی پروسه اورکلاک کارت گرافیک، توصیه می کنیم کلاک پردازنده گرافیکی و حافظه را جداگانه تغییر دهید تا از ناپایداری احتمالی سیستم جلوگیری شود.

به آهستگی شروع کنید و فرکانس ساعت هسته پردازنده گرافیکی را هر بار تا 10 مگاهرتز افزایش دهید. بعد از افزایش 10 مگاهرتزی، تغییرات را ذخیره نموده و سپس ابزارهای بنچ مارک Heaven یا Valley را اجرا و ناپایداری سیستم یا خطاهای گرافیکی را بررسی کنید. مواردی مثل لکه های رنگ غیرعادی، روشنایی و چشمک زدن ناگهانی صفحه و یا سایر افکت های گرافیکی غیرعادی. اگر هیچ چیز عادی مشاهده نکردید، بار دیگر فرکانس را 10 مگاهرتز دیگر افزایش داده و پروسه را تکرار کنید. به محض بروز خطاهای گرافیکی وضعیت را به حالت قبل برگردانید تا مشکل رخ داده برطرف شود. کلاک نهایی را یادداشت و سپس آن را به حالت عادی برگردانید.

حال همین کار را برای کلاک حافظه کارت گرافیک هم انجام دهید.

بعد از اطلاع از بالاترین فرکانس ممکن برای این دو، پردازنده گرافیکی و حافظه را همزمان روی این سرعت ها (بیشینه سرعت قابل استفاده) تنظیم نموده و سپس تست پایداری را مجددا انجام دهید. اگر هیچ خطایی رخ نداد، وقت آن رسیده که میوه دسترنج تان را نوش جان کنید! هر چند اگر، سیستم شما ناپایدار شد یا شاهد افکت های گرافیکی غیرعادی در صفحه نمایش هستید، بهتر است فرکانس هر دو قطعه را چند مگاهرتز کاهش داده و تست پایداری یا رفع خطاهای گرافیکی را مجددا اجرا و وضعیت را بررسی نمایید.

اگر سیستم در حالت اورکلاک پایداری خود را حفظ کرد اما سرعت عملکرد آن عملا کاهش یافت، فرکانس های پردازنده گرافیکی و حافظه را کاهش دهید تا عملکرد آن به حالت عادی برگردد. برای مثال اورکلاک نسل فعلی کارت های گرافیکی Nvidia GeForce GTX، در مقایسه با محصولات قبلی نیازمند دستکاری و مانیتورنیگ بیشتری است. این مساله ناشی از قابلیت های تیونینگ عملکرد خودکار مرتبط با فناوری GPU Boost شرکت انویدیا می باشد که به طور پویا کلاک کارت گرافیک را تا زمان رسیدن به یک دمای خاص، افزایش می دهد.

همزمان با دستکاری تمام متغیرها پروسه اورکلاک پیچیده تر می شود. علاوه بر دستکاری میزان مصرف انرژی و دمای پردازنده گرافیکی، از مقادیر فرکانس اولیه برای کمک به افزایش کلاک که از قبل توسط فناوری GPU Boost بهینه شده، استفاده می شود. گاه و بیگاه متوجه می شوید افزایش فرکانس کلاک (یا ولتاژ) به یک میزان خاص ممکن است هیچ مشکلی ایجاد نکند، اما سرعت عملکرد به خاطر خطاها یا وارد آمدن فشار بیش از حد به سیستم، کاهش خواهد یافت. بعید نیست با افزایش مصرف انرژی و/یا دما شاهد بالا رفتن یا پایین آمدن کلاک GPU Boost از مقدار شروع اولیه کارت گرافیک باشید. اگر هنگام اورکلاک یک کارت گرافیک Nvidia GeForce مجهز به فناوری GPU Boost با مشکل مواجه شدید، کافی است تنظیمات آن را تغییر دهید تا به نتیجه مطلوب برسید.

جدیدترین کارت های گرافیکی مبتنی بر Radeon هم به کاربران امکان تغییر محدودیت های مصرف انرژی را می دهند، اما تنظیمات فرکانس کلاک آنها نامحدود است. به عبارت دیگر، پردازنده گرافیکی (یا حافظه) دقیقا روی هر کلاکی که تعیین کنید، تنظیم خواهند شد.

نتایج

ما بعد از اورکلاک دو کارت گرافیک استفاده شده برای نوشتن این مطلب، شاهد بهبود عملکرد آنها بودیم.

کارت گرافیک AMD Radeon R9 285 در زمینه اجرای بازی ها بهترین عملکرد را نشان داد، اما کارت Nvidia GeForce GTX 960 بیشترین افزایش کلاک را با فرکانس پایین تجربه کرد. ما کارت ها را روی یک سیستم مجهز به پردازنده Core i7-4960X اینتل با 16 گیگابایت حافظه RAM که نسخه 64 بیتی ویندوز 8.1 و همچنین جدیدترین نگارش درایورها روی آن نصب بودند، تست کردیم. تمام بررسی ها با وضوح 1200×1920، بالاترین کیفیت ممکن برای تصویر و فعال بودن قابلیت Anti-Aliasing تا چهار برابر (4X) انجام شدند.

شرکت انویدیا در کارت گرافیک GeForce GTX 960 افزایش کلاک پردازنده گرافیکی را تا 1126 مگاهرتز توصیه می کند. کارت های اورکلاک شده در کارخانه ها معمولا افزایش فرکانسی بین 1300 تا 1400 مگاهرتز را تجربه می کنند. هر چند با تغییر ساده میزان مصرف انرژی و افزایش دما در نرم افزار Afterburner، فرکانس پردازنده گرافیکی کارت تا 1450 مگاهرتز هم افزایش می یابد. افزایش فرکانس اولیه و ولتاژ پردازنده گرافیکی، منجر به تقویت فرکانس تا عدد چشمگیر 1538 مگاهرتز هم شد. ضمنا فرکانس حافظه را هم از 1752 به 1810 مگاهرتز افزایش دادیم.

در زمان اورکلاک، عملکرد GeForce GTX 960 بهبود یافت هر چند این افزایش آن چنان که باید و شاید چشمگیر نبود. برای مثال امتیار این کارت در بنچ مارک ابزار Unigine Heaven از 916 (18 فریم در دقیقه، میانگین 36.2 فریم) به 946 (18.7 فریم در دقیقه، میانگین 37.1 فریم) رسید. نرخ فریم در بازی های BioShock Infinite و Sleeping Dogs به ترتیب از 75.16 به 96.2 و از 40.9 به 44.1 در هر ثانیه رسید. هر چند فراموش نکنید که بهبود عملکرد برابر است با مصرف انرژی بیشتر. در تنظیمات پیش فرض، سیستم مورد آزمایش ما هنگام پردازش های سنگین 224 وات انرژی مصرف کرد، در حالی که این عدد بعد از اورکلاک به 246 وات رسید.

عملکرد Radeon R9 285 در زمان اورکلاک بهبود چشمگیری داشت. ما کلاک پردازنده گرافیکی کارت را از فرکانس پیش فرض 918 مگاهرتز به 1106 مگاهرتز افزایش دادیم؛ کلاک حافظه هم از 1375 مگاهرتز به 1494 مگاهرتز افزایش یافت. در بنچ مارک Unigine Heaven، امتیاز Radeon از 938 (17.2 فریم دقیقه، میانگین 37.2 فریم) به 1029 (18.3 فریم دقیقه، میانگین 40.9 فریم) رسید. نرخ فریم بازی BioShock از 72.51 به 79.34 رسید؛ این میزان برای بازی Sleeping Dog از 42.8 به 47.6 افزایش یافت، چیزی حدود 10 درصد افزایش عملکرد در هر بازی. در این کارت هم مثل کارت گرافیک GeForce، با اورکلاک شاهد افزایش مصرف انرژی بودیم. مصرف سیستم مورد آزمایش ما بعد از اورکلاک کارت Radeon R9 285 حدودا 354 وات شد. این مقدار با تنظیمات پیش فرض، 304 وات بود.

شکی نیست که با اورکلاک کارت گرافیک شاهد بهبود عملکرد بازی ها خواهید بود اما این کار منجر به بالا رفتن دمای کامپیوتر/لپ تاپ و همچنین افزایش مصرف انرژی خواهد شد. هر چند اگر با چند ترفند ساده امکان افزایش نرخ فریم بازی ها را دارید، بهتر است آنها را انجام دهید.

خنک نگه داشتن دستگاه و تغییر کلاک های کارت چندان دشوار نیستند. دقت داشته باشید که تغییر ولتاژ عمر کارت را کوتاه خواهد کرد، اما میزان دقیق آن بستگی به پردازنده های گرافیکی تعبیه شده در کارت ها دارد. قبل از شروع اورکلاک بهتر است تمام جوانب آن را در نظر گرفته و با رعایت احتیاط آن را انجام داده و سپس از انجام سریع تر بازی ها لذت ببرید!

منبع: techadvisor